Δευτέρα 29 Μαρτίου 2010

Ο αργός θάνατος της Λουσιάνα Μπ. - ΓΚΙΓΕΡΜΟ ΜΑΡΤΙΝΕΣ

0 σχόλια
Δεν θα μπορούσαμε να περιμένουμε από τον συγγραφέα του "Σχετικά με τον Ροδερέρ"  και, ακόμη περισσότερο, της "Ακολουθίας της Οξφόρδης" τίποτα λιγότερο από ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα. Και πράγματι, με το τελευταίο βιβλίο του Γκιγέρμο Μαρτίνες, "Ο αργός θάνατος της Λουσιάνα Μπ.", οι προσδοκίες μας επαληθεύονται στο ακέραιο.

Ο αφηγητής, συγγραφέας, δέχεται την αναπάντεχη επίσκεψη της Λουσιάνα Μπ., την οποία έχει δέκα χρόνια να δει. Κάποτε την είχε "δανειστεί" ως γραμματέα από έναν πιο γνωστό από τον ίδιο συγγραφέα, τον Κλόστερ. Μας διηγείται εκείνα τα ξένοιαστα χρόνια της νιότης του και το ατελέσφορο φλερτ με τη νεαρή γραμματέα. (Εκπληκτική, σχεδόν απτική, περιγραφή.) Αλλά η πρώην αξιέραστη Λουσιάνα είναι τώρα ένα φάντασμα του παλιού εαυτού της. Κατηγορεί τον διάσημο πλέον Κλόστερ για δολοφόνο. Φοβάται για τη ζωή της και ζητά από τον συγγραφέα να τη βοηθήσει.

Όμως δεν έχουμε να κάνουμε με ένα μυθιστόρημα με κλασική αστυνομική πλοκή. Οι δύο κεντρικοί χαρακτήρες (διαταραγμένες προσωπικότητες; ποιος από τους δυο; και οι δυο;) αντιπαραθέτουν τις εκδοχές τους καθώς τις διηγούνται στον αφηγητή. Η αλήθεια του κειμένου υπονομεύεται. Ο καθένας από τους εμπλεκόμενους έχει τη δική του άποψη για το τι συμβαίνει. Οι δύο (ή μήπως περισσότερες;) αλήθειες είναι απόλυτα πειστικές και φέρνουν σε αμηχανία τον αφηγητή αλλά και τον αναγνώστη σχετικά με το ποιος είναι ο θύτης και ποιο το θύμα. Πολλές φορές κρίνουμε με βάση τις προσωπικές μας συμπάθειες μάλλον παρά στηριγμένοι σε πραγματικά δεδομένα. Υπάρχει αντικειμενική αλήθεια ή μήπως είμαστε έρμαια στα χέρια του συγγραφέα-Θεού; Κατά πόσο ευθύνεται κάποιος για τον θάνατο ενός ανθρώπου μόνο και μόνο επειδή τον θέλησε και τον άφησε να συμβεί, όχι με πράξεις αλλά με παραλείψεις; Είναι ένοχος κανείς όταν εκμεταλλεύεται το ότι οι θανάσιμες ευχές του πραγματοποιούνται από μια αλλόκοτη συμπαιγνία της τύχης; ("Όποιος παύει να πιστεύει στην τύχη αρχίζει να πιστεύει στον Θεό.") Συχνά η ζωή μοιάζει να αντιγράφει τη λογοτεχνία. ("Η μυθοπλασία ανταγωνίζεται τη ζωή", παραθέτει ο Γ.Μ. τον Χένρι Τζέιμς.) Και η τιμωρία; Με ποιον τρόπο πρέπει να αναλογεί στην ένοχη πράξη; Κάθε πράξη μας γεννά μια αλυσίδα επακόλουθων για τα οποία κάποιος πρέπει να φέρει την ευθύνη. Ποιος πληρώνει τελικά τον λογαριασμό;

Ερωτήματα, ερωτήματα, ερωτήματα. Ο Γ.Μ.αρνείται να μας δώσει ικανοποιητικές απαντήσεις. Απλώς πυροδοτεί τη σκέψη μας καθιστώντας μας συμμέτοχους (συνένοχους;) στο παιχνίδι του. Και όλα αυτά σε μια πόλη φλεγόμενη -τόσο ταιριαστά- από δυσοίωνες πυρκαγιές. Το τέλος μάς αφήνει αμήχανους κι αλύτρωτους.


Ο Γκιγέρμο Μαρτίνες μάς δείχνει τα συγγραφικά του δόντια δίνοντάς μας ένα περισσότερο φιλοσοφικό και λιγότερο αστυνομικό μυθιστόρημα, γεμάτο λογοτεχνικές αναφορές. Αυτό που κυριαρχεί στον νου μου είναι η δίψα για το επόμενο βιβλίο του.
Συνέχεια →
Τετάρτη 17 Μαρτίου 2010

ΑΝΑΜΙΣΗΣ ΝΤΕΝΕΚΕΣ του ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΚΡΙΔΑΚΗ

0 σχόλια
                                                [Συνέντευξη - Εργογραφία]
     Το πρώτο μυθιστόρημα του Γιάννη Μακριδάκη μάς μεταφέρει στη Χίο του 1915, με τα Βαλκάνια σε αναβρασμό και τους πρόσφυγες να έχουν ήδη αρχίσει να καταφθάνουν. Σε αυτό το σκηνικό στήνεται η ιστορία του Γιώργου Πέτικα (μάλλον πραγματικού προσώπου) που σκοτώνει από έρωτα και γίνεται φυγόδικος και "ληστής" στα βουνά της Χίου. Ο συγγραφέας αντιπαραβάλλει την κύρια αφηγηματική ροή με εμβόλιμες μαρτυρίες που συχνά έρχονται σε αντίθεση μ' αυτήν.
     Ο βασικός κορμός του μυθιστορήματος παραπέμπει σε μια ηθογραφία των αρχών του 20ου αιώνα που ώρες ώρες θυμίζει Καρκαβίτσα, Βιζυηνό ή Παπαδιαμάντη, χωρίς ίσως την ανάλογη δύναμη. Δεν νομίζω όμως ότι τέτοια νοσταλγικά λοξοκοιτάγματα προάγουν τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία ή ενδιαφέρουν τον σημερινό αναγνώστη. Πόσο μάλλον που η εξέλιξη της πλοκής είναι νωθρή και χωρίς τεχνάσματα που να μας ωθούν να συνεχίσουμε το διάβασμα. Μόνο με το φονικό υπάρχει κάποια κλιμάκωση κι έπειτα αρχίζει μια επαναληπτικότητα γεγονότων που κουράζει. Κατά τα άλλα, βρήκα πολύ ενδιαφέροντες τους διαλόγους, που εκφέρονται στη χιώτικη ντοπιολαλιά, με την οποία ήμουν εξοικειωμένος έχοντας ζήσει ένα μικρό διάστημα στο νησί.
     Ευτυχώς στο τέλος ο λογοτέχνης βρίσκει τον δρόμο του επιστρέφοντας στο παρόν και στις περιπέτειες της έρευνας για τον ήρωά του. Εκεί πραγματικά, παρ' όλο που ο Γ.Μ. δεν καταφέρνει να αποστασιοποιηθεί από την έλξη που του ασκεί ο "ληστής" του ούτε αποφεύγει την ηρωοποίησή του, το κείμενο απογειώνεται με μερικές συναρπαστικές σελίδες όπου αναδεικνύεται η σχέση τού τώρα με το τότε και το πώς επιβιώνουν ή αλλοιώνονται οι θρύλοι στη συνείδηση των ανθρώπων.
     Ο Μακριδάκης δείχνει συγγραφέας με ταλέντο. Νομίζω όμως πως η αγάπη για τον τόπο του και τις παραδόσεις του κυριαρχουν μερικές φορές, σκεπάζοντας τον λογοτέχνη. Ελπίζω στο μέλλον να συνδυάσει πιο δημιουργικά το χθες με το σήμερα και να μας δώσει λογοτεχνία που έχουμε ανάγκη ως σύγχρονοι αναγνώστες.
Συνέχεια →
Τετάρτη 3 Μαρτίου 2010

ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ "LOGICOMIX" ;

0 σχόλια
Οι συντελεστές του Logicomix Απόστολος Δοξιάδης, Αλέκος Παπαδάτος και Annie Di Donna ετοιμάζουν καινούργιο πόνημα μετά τη διεθνή επιτυχία τους. Αυτή τη φορά θα ασχοληθούν με τον Γάλλο ανθρωπολόγο Claude Levi-Strauss, ενός από τους μεγαλύτερους διανοητές του 20ου αιώνα, πατέρα του στρουκτουραλισμού (1908 -2009). Οι πολλοί φίλοι που απέκτησε το συγκεκριμένο είδος είμαι σίγουρος ότι το περιμένουν με ανυπομονησία.

Προδημοσίευση μπορείτε να δείτε εδώ.
Συνέχεια →

ΦΙΛΟΙ ΚΑΙ ΕΡΑΣΤΕΣ - ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΑΛΛΙΦΑΤΙΔΗΣ

0 σχόλια
   Φίλοι και εραστές του Θοδωρή Καλλιφατίδη
      [Διαβάστε συνέντευξη  και εργογραφία ]

   Έχω την αίσθηση ότι ο Θοδωρής Καλλιφατίδης δεν έχει βρει ακόμη στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό την αναγνώριση που δικαιούται. Ίσως το τελευταίο του μυθιστόρημα - τι ειρωνεία! το πιο σουηδικό απ' όλα - Φίλοι και εραστές να του ανοίξει κάποιες καινούργιες προοπτικές. Δεν θυμάμαι να το έχω δει ιδιαίτερα ψηλά σε λίστες ευπώλητων αλλά το γεγονός ότι μπήκε στη βραχεία λίστα του Βραβείου Ανάγνωσης δείχνει την αποδοχή από την πιο συνειδητή (ίσως) μερίδα των αναγνωστών.

   Η πλοκή του μυθιστορήματος είναι απλή, ίσως και συνηθισμένη: άντρας μέσης ηλικίας νιώθει να έρχονται τα πάνω κάτω στη ζωή του όταν η γυναίκα του αρρωσταίνει (από καρκίνο;)  Δεν θέλω να πω περισσότερα γιατί είμαι σίγουρος πως ο Θ.Κ. δεν θα έβλεπε με καλό μάτι αποκαλύψεις για τη συνέχεια του μυθιστορήματος. Και το λέω αυτό γιατί ο συγγραφέας φροντίζει να κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη με διάφορα λογοτεχνικά τεχνάσματα. Πάντα υπάρχει κάτι που σπρώχνει την ανάγνωση, που μας γαργαλάει την περιέργεια να προχωρήσουμε, και μάλιστα απόλυτα ενσωματωμένο στην συνολική αφηγηματική δομή. Θα προσπαθήσω, λοιπόν, να θίξω κάποια θέματα του βιβλίου χωρίς να χαλάσω την αναγνωστική αγωνία όσων δεν το έχουν διαβάσει ακόμη.

   Πρώτα απ' όλα, η φιλία. Συνηθισμένος από τους μονήρεις ήρωες της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, εξεπλάγην ευχάριστα από τον τρόπο που δείχνει την ανδρική φιλία ο Θ.Κ.. Ο Μίλαν δεν είναι απλώς ένας φίλος του Γκέοργκ. Είναι ο σύμβουλός του, ο συνομιλητής του, αυτός με τον οποίον μοιράζεται τα μυστικά του σε μια σχεδόν γυναικεία φιλία (συνήθως, οι άντρες φίλοι απλώς πράττουν μαζί - δεν μοιράζονται μυστικά). Είναι επίσης - όπως πολύ σωστά επισημάνθηκε κατά τη συζήτηση του βιβλίου στη λέσχη μας - και ο σχολιαστής των τεκταινομένων, αυτός που τους δίνει μια φιλοσοφική διάσταση μέσα από τις συζητήσεις του με τον Γκέοργκ. Παρούσα και η ομοφοβία του ήρωα που ξεπερνιέται (;) με έναν περίεργο τρόπο στη σχέση του με τον μουσικό Μέλενστέιν.


   Όσο για τον έρωτα, ο Θ.Κ. θέτει ερωτήματα που ταλανίζουν πολλούς από μας. Τι αναζητούμε στις σχέσεις μας; Την ασφάλεια; Την περιπέτεια; Τη συντροφιά; Ψάχνουμε το ίδιο πράγμα άντρες και γυναίκες; Ποιο είναι το κριτήριο των επιλογών μας; Είναι προφανέστατο ότι οι αντιλήψεις μας για τον έρωτα έχουν αλλάξει, σε σχέση με τα μέσα του προηγούμενου αιώνα, παραδείγματος χάρη. Μέσα στο ζευγάρι, δεν ανήκουμε πλέον ο ένας στον άλλον. Οι άνθρωποι αλλάζουν και πολλές φορές δεν μπορούμε να παρακολουθήσουμε τις αλλάγές του άλλου. Έτσι και στην ιστορία του Γκέοργκ, ο ήρωας ανακαλύπτει πως η γυναίκα του έχει ένα παρελθόν που δεν του "ανήκει", δεν είναι κομμάτι της δικής του μνήμης (και η μνήμη των εραστών παίζει σημαντικό ρόλο στο βιβλίο). Αλλά συμφιλιώνεται και με αυτό όπως και με την ανασφάλεια που προσφέρει μια σχέση ενδεχομένως χωρίς αύριο.


   Όλα αυτά είναι δοσμένα με τέτοιο πνευματώδη τρόπο που καμιά στιγμή δεν σ' αφήνουν να μελαγχολήσεις, ακόμη κι όταν ο Γκέοργκ έρχεται αντιμέτωπος με την αρρώστια, τον θάνατο και τις δυσκολίες της επερχόμενης τρίτης ηλικίας. Όχι, ο Γκέοργκ δεν τρομάζει εύκολα.


   Ένα "σουηδικό" μυθιστόρημα που διαβάζεται απνευστί και από τον έλληνα αναγνώστη. Αξίζει τον κόπο να ανακαλύψουμε και παλιότερα βιβλία του συγγραφέα, που ίσως είναι περισσότερο γνωστά στη Σουηδία παρά στην Ελλάδα.
Συνέχεια →

Ετικέτες