Παρασκευή 22 Ιουλίου 2011

Αύριο στη μάχη να με σκεφτείς - Xαβιέρ Mαρίας (εκδ. ΣΕΛΑΣ)

4 σχόλια
Για τον σπουδαίο Ισπανό συγγραφέα Χαβιέρ Μαρίας έχω ξαναμιλήσει. Μετά τα εξαιρετικά Ο αισθηματικός άντρας, Καρδιά τόσο άσπρη, Το πρόσωπό σου αύριο (Ι. Πυρετός και λόγχη), διάβασα αυτές τις μέρες αυτό που νομίζω πως είναι το αριστούργημά του, το Αύριο στη μάχη να με σκεφτείς.

Το μυθιστόρημα ξεκινάει με τον αφηγητή, Βίκτορ, να βρίσκεται στο σπίτι της "υποψήφιας" ερωμένης του, Μάρτα, για δείπνο. Ο άντρας της λείπει στο Λονδίνο, ο μικρός της γιος έχει πάει επιτέλους για ύπνο, και οι δύο τους αρχίζουν τις ερωτικές περιπτύξεις, ώσπου μια αδιαθεσία της Μάρτα διακόπτει τη συνεύρεση πριν καλά καλά αρχίσει. Όταν μετά από κάποιαν ώρα ο Βίκτορ διαπιστώνει ότι η Μάρτα είναι πια νεκρή, καταλαβαίνει ότι βρίσκεται σε δυσχερή θέση και προσπαθεί να βρει τρόπο να ξεφύγει όσο πιο ανώδυνα γίνεται. Δεν είναι εύκολο. Παντού στο σπίτι υπάρχουν τα ίχνη του. Στο διπλανό δωμάτιο βρίσκεται ένα μωρό παιδί για το οποίο πρέπει να φροντίσει.

Ξεκινώντας από αυτό το επεισόδιο, η αφήγηση αρχίζει έναν χορευτικό στροβιλισμό που μας οδηγεί στα επακόλουθα του συγκεκριμένου γεγονότος. Μέσα από την αέναη κίνηση των σκέψεων του Βίκτορ, ο συγγραφέας ανατέμνει την ίδια τη ζωή, φιλοσοφεί γύρω από όλα όσα συναντά στον δρόμο του, μιλάει για τους ανθρώπους και τις σχέσεις τους, τις ενοχές τους, τις παραλείψεις τους, τις μικρές απάτες τους. Και κυρίως για ό,τι τους στοιχειώνει - εκεί άλλωστε αναφέρεται και ο τίτλος του βιβλίου, παρμένος από τον Ριχάρδο Γ' του Σέξπιρ (Πράξη V, Σκηνή 3η). Και αυτό που έχει στοιχειώσει τον ήρωα - οι ενοχές του; - γίνεται ο κινητήριος μοχλός της αφήγησης. Σαν άλλος Ρασκόλνικοφ - έστω και χωρίς έγκλημα - γυρίζει ξανά και ξανά στον τόπο του θανάτου. Γνωρίζει ανθρώπους του περιβάλλοντος της Μάρτα. Νιώθει την αδήριτη ανάγκη να μιλήσει για αυτό που συνέβη. Ποια η σημασία ενός γεγονότος, της ίδιας της ζωής σε τελική ανάλυση, αν δεν το διηγηθούμε σε κάποιον;

Ο λόγος του Χ.Μ. είναι στοχαστικός. Πηγαινοέρχεται από πρόσωπο σε πρόσωπο, από τόπο, σε τόπο, από το παρόν στο παρελθόν και πάλι πίσω, με θαυμαστή δεξιοτεχνία. Με την πένα του, ακόμη και οι λέξεις γίνονται περιπέτεια - όσοι το διαβάσετε, θυμηθείτε να προσέξετε τι λέει για λέξεις όπως haunted, nightmare, ge-licgan. Ο Βίκτορ (=νικητής) πηγαίνει στη μάχη της ζωής με όλα τα βαρίδια του παρελθόντος να κάνουν ασήκωτο το σπαθί του - για να συνεχίσουμε τη μεταφορά του τίτλου. Ένας άντρας που έχει βγει πληγωμένος από τον γάμο του με την κατά 11 χρόνια μικρότερη Θέλια. Τη Θέλια που ψάχνει στο πρόσωπο μιας πόρνης που της μοιάζει. Συν τοις άλλοις, το μυθιστόρημα είναι και μια απεγνωσμένη αναζήτηση ιδανικού ερωτικού συντρόφου από μεριάς του Βίκτορ. Ο ίδιος, βέβαια, μόνο έμμεσα το δηλώνει. Άλλωστε, οι μοναχικοί ήρωες δεν αρέσκονται να φλυαρούν για τον εαυτό τους.

Κάποιους ίσως τους ξενίσει ο τρόπος του Χ.Μ. να αναλύει τα πάντα στο διάβα του. Κάποιοι ίσως μπουν στον πειρασμό να προσπεράσουν γρήγορα τα κομμάτια όπου η πλοκή αποκλιμακώνεται. Αλλά το μεδούλι του μυθιστορήματος βρίσκεται ακριβώς εκεί: στον αμήχανο Βίκτορ να βλέπει το Double Indemnity (Με διπλή ταυτότητα/Κολασμένη αγάπη, 1944) - κατ' εξοχήν ταινία ενοχής - στην τηλεόραση χωρίς ήχο, με την Μάρτα να ψυχορραγεί αβοήθητη δίπλα του. Στη σύντομη συζήτηση με τον Solus (τον βασιλιά!) για τις Καμπάνες του μεσονυχτίουΦάλσταφ) (1965) του Όρσον Ουέλς. Στα πηγαινέλα του στη νυκτερινή Μαδρίτη, στα αγγελτήρια θανάτου στις μαδριλένικες εφημερίδες, στα λυμένα κορδόνια του πατέρα της Μάρτα. Εκεί νιώθεις ότι γίνεσαι ελάχιστος κοινωνός του μυστικού της ζωής, κάτι που μόνο στη σπουδαία λογοτεχνία μπορείς να αισθανθείς.

Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που ο Χ.Μ. είναι μονίμως τα τελευταία χρόνια ένα από τα ονόματα που φέρονται ως υποψήφια για το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Δύσκολο βέβαια μου φαίνεται να μας δώσουν σύντομα οι ισορροπιστές Σουηδοί ένα δεύτερο ισπανόφωνο βραβείο μετά τον Γιόσα, αλλά θα διασκέδαζα πολύ με την αντίδραση του ελληνικού Τύπου όταν θα εμφανιζόταν το όνομα του Ισπανού ως νικητή. Κι άλλος άγνωστος!

[Εξαιρετικό αισθητικά αλλά άσχετο το εξώφυλλο της ισπανικής έκδοσης. Τα εξώφυλλα που συνήθως προκρίνει το ΣΕΛΑΣ είναι μάλλον μουντά.]
[Διαβάστε εδώ βιογραφικά στοιχεία για τον συγγραφέα και εργογραφία του στα ελληνικά.]


Share/Bookmark

4 Σχόλια έως τώρα

  1. Ανώνυμος says:

    Πολύ ενδιαφέρον βιβλίο. Σωστό ψυχογράφημα του ήρωα, με τον οποίο συμπάσχεις σκεπτόμενος τι θα έκανες αν βρισκόσουν στην τρομερά δύσκολη θέση του. Ευρηματικό τέλος (από την πλευρά του συζύγου). Ένας ακόμα εξαιρετικός Χαβιέρ Μαρίας. Αυτό είναι ΑΛΗΘΙΝΗ λογοτεχνία!!!!

  2. Χαίρομαι που συμφωνούμε. Δεν υπάρχουν δυστυχώς πολλοί που να εκτιμούν συγγραφείς σαν τον Μαρίας.

  3. Παναγιώτης Αλεξανδρίδης says:

    Κατά λάθος οικειοποιήθηκα την επώνυμη ανωνυμία της Λέσχης...

  4. Παναγιώτης Αλεξανδρίδης says:

    Ειδικά ο Χαβιέρ Μαρίας δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός στην Ελλάδα γιατί τα περισσότερα βιβλία του τυχαίνει να έχουν εκδοθεί από μικρό εκδοτικό οίκο.

Σχόλια

Ετικέτες