Δευτέρα 31 Ιανουαρίου 2011

Η ανάσα τους πίσω μας - Περιχάν Μαγκντέν (MEΛANI)

0 σχόλια
Νομίζω πως "Η ανάσα τους πίσω μας" της Περιχάν Μαγκντέν (Perihan Mağden) είναι η τέταρτη ή πέμπτη προσπάθειά μου να προσεγγίσω την Τουρκική Λογοτεχνία. Μέχρι τώρα με ενοχλούσε πότε ο ανατολίτικος βερμπαλισμός, πότε η επαρχιώτικη θεματολογία της. Ακόμη και ο "Μέγας" Παμούκ μού φάνηκε φλύαρος ("Μαύρο Βιβλίο"). Και να που από το πουθενά η Π.Μ. (ακτιβίστρια δημοσιογράφος, λένε τα βιογραφικά της στοιχεία) κατάφερε να με αγγίξει μ' αυτό το παράξενο μυθιστόρημά της.
 
Μια μάνα με την κόρη της γυρίζουνε φυγάδες την Τουρκία και τον κόσμο, από ξενοδοχείο σε ξενοδοχείο, χωρίς να γίνεται σαφές το γιατί. Επιλέγοντας τη νεαρή έφηβη ως αφηγήτρια, η συγγραφέας καταφέρνει να δημιουργήσει μυστήριο (λόγω της ελλειπτικής γνώσης της των γεγονότων) συνδυασμένο με αφέλεια, κάτι που την κάνει λιγότερο αμφισβητήσιμη. Ταυτόχρονα αντιπαραβάλλει εμβόλιμα κεφάλαια όπου δευτερεύοντα πρόσωπα δίνουν την υποκειμενική τους άποψη για τα τεκταινόμενα, προϊδεάζοντάς μας για το τέλος. Σιγά-σιγά μετατοπίζεται η εστίασή μας πάνω στην ιστορία των δύο γυναικών. Ενώ στην αρχή δίνεται η εντύπωση ότι μάνα και κόρη είναι αθώα θύματα κάποιων, όσο το κείμενο προχωράει, διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν "ψεγάδια" στην "τέλεια" εικόνα τους. Οι αμφιβολίες πολλαπλασιάζονται: μήπως τελικά πρόκειται για μια διαταραγμένη μάνα και μια σχεδόν καθυστερημένη κόρη; Μήπως όλα είναι στο σαλεμένο μυαλό τους; Κι όλα αυτά χωρίς ποτέ να χάνεται η συμπάθειά μας προς τις δύο φυγάδες (με ή χωρίς εισαγωγικά). Αργότερα, κάποια στοιχεία μάς αποκαλύπτονται, αλλά δεν έχουμε ποτέ την πλήρη εικόνα.

Αυτό που κυρίως αντιλαμβανόμαστε στο μυθιστόρημα είναι η αγωνία της μάνας να προστατεύσει πάση θυσία την κόρη της από πραγματικούς ή φανταστικούς κινδύνους. Από την άλλη, οι συνεχείς αναφορές στην ιστορία του Μπάμπι του μικρού ελαφιού - στη λογοτεχνική ή κινηματογραφική εκδοχή του - δείχνουν ότι μόνο μέσα από τον θάνατο (πραγματικό ή λογοτεχνικό) της μάνας θα μπορέσει να επέλθει η πλήρης αποδέσμευση της έφηβης και η συνακόλουθη ενηλικίωση. Τι οδηγεί όμως τη μάνα σ' αυτόν τον ψυχαναγκαστικό προστατευτισμό; Είναι απλώς μια ακόμη ψυχοπαθής ή είναι η (φυσιολογική;) αντίδραση μιας γυναίκας κατατρεγμένης από ένα καταπιεστικό κοινωνικό καθεστώς; Στη Λέσχη Ανάγνωσης, που συζητήσαμε το βιβλίο, υπήρξε έντονη συζήτηση επί του θέματος με την πρώτη άποψη να κυριαρχεί. Η δική μου, μειοψηφούσα, άποψη στηρίζεται επιπλέον στα όσα γνωρίζουμε για τη Μαγκντέν από τον Τύπο. Τον Δεκέμβρη του 2005 δημοσίευσε ένα άρθρο υποστήριξης προς τους Τούρκους αντιρρησίες συνείδησης. Ακολούθησε ποινική της δίωξη. Μετά από διεθνή κινητοποίηση το δικαστήριο την απήλλαξε (Ιούλιο του 2006) από τις κατηγορίες αλλά προπηλακίστηκε από τον φανατισμένο όχλο. Με δεδομένο ότι η Π.Μ. έχει μια έφηβη κόρη (την μεγαλώνει μόνη της, χωρίς πατέρα), είναι εύκολο να φανταστούμε την ψυχολογική της κατάσταση εκείνη την περίοδο. [Το μυθιστόρημα εκδόθηκε το 2007.] Άλλωστε η ίδια σε συνεντεύξεις της συνδέει το βιβλίο με τα γεγονότα εκείνα. Πρέπει να είναι τρομερή η πίεση που νιώθει μια μάνα που μεγαλώνει το παιδί της σε ένα τόσο εχθρικό περιβάλλον. Τι να μεταφέρει στο παιδί της; Πώς να του δώσει αισιοδοξία για τη ζωή που έχει μπροστά του; Αυτή η σύγκρουση οδηγεί ενδεχομένως σε μια "φυγή" παρόμοια με των δύο ηρωίδων. Στη δημιουργία ενός κόσμου, ενός κουκουλιού, όπου μπορείς να αρνηθείς την κοινωνία. Το αδιέξοδο είναι προφανές.
Γράφοντας αυτή την ιστορία η συγγραφέας προσπαθεί ίσως να ξορκίσει το κακό.

Η Περιχάν Μαγκντέν μάς δίνει ένα μυθιστόρημα για τους φόβους κάθε γονιού που προσπαθεί να προστατεύσει το παιδί του από έναν κόσμο που ο ίδιος αμφισβητεί και απορρίπτει. Από αυτή την άποψη, βρίσκω πολλές ομοιότητες με τον "Κυνόδοντα" του Λάνθιμου που πολύ συζητιέται τον τελευταίο καιρό. Είναι παράξενο πώς ο φυγάς αρχίζει να μοιάζει του διώκτη, πώς ο καταπιεζόμενος αναπαράγει τον καταπιεστή. "Η ανάσα τους πίσω μας" είναι τελικά ένα πολύ επίκαιρο μυθιστόρημα,
που διαβάζεται απνευστί.

(Διαβάστε εδώ βιογραφικά στοιχεία της Περιχάν Μαγντέν.)
Συνέχεια →
Δευτέρα 17 Ιανουαρίου 2011

Η Ιωάννα Καρυστιάνη παρουσιάζει το βιβλίο της στον Βόλο

0 σχόλια
Τη Δευτέρα, 24 Γενάρη 2011, στις 8:30 μμ, στο βιβλιοπωλείο Χάρτα, Σκενδεράνη 16Α-Β, η Ιωάννα Καρυστιάνη παρουσιάζει το νέο μυθιστόρημά της, Τα σακιά (εκδ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ).
Θα προλογίσει ο Παναγιώτης Αλεξανδρίδης.
Συνέχεια →
Τρίτη 4 Ιανουαρίου 2011

Τα σακιά - Ιωάννα Καρυστιάνη

0 σχόλια
Με 4 μόνο μυθιστορήματα (συν ενάμισι σενάριο και μια συλλογή διηγημάτων) η Ιωάννα Καρυστιάνη έχει ήδη βρει μια θέση στην πρώτη γραμμή της ελληνικής λογοτεχνίας. Σε κάποιες αναγνώσεις και σχόλιά της που είδαμε στο You Tube ομολογεί ότι φοβόταν αυτό το πέμπτο μυθιστόρημά της. Προφανώς επειδή το θέμα ήταν και "βαρύ" και πρωτότυπο και δεν ήξερε πώς θα το αντιμετωπίσει το κοινό. Πραγματικά δεν είναι ιδιαίτερα συνηθισμένο να διαβάζουμε ένα ελληνικό μυθιστόρημα με έναν τόσο αρνητικό (εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον) χαρακτήρα και μια τόσο (θα περίμενε κανείς) ασφυκτική ατμόσφαιρα. Όμως τελικά η συγγραφέας τα καταφέρνει να μη μας δώσει ένα στενάχωρο βιβλίο, κυρίως χάρη στο (πικρό συχνά) χιούμορ της που την ξελασπώνει ακόμη και στα πιο δύσκολα κομμάτια.

Η Βιβή Χολέβα δείχνει να είναι μια συνηθισμένη γυναίκα στα πενήντα δύο της, αλλά δεν είναι. Έχει έναν γιο βιαστή και φονιά που εκτίει ισόβια κάθειρξη. Όταν παίρνει άδεια για να περάσει ένα πενθήμερο εκτός φυλακής, η μητέρα του ετοιμάζει ένα "ταξίδι αναψυχής" στους Δελφούς. Όμως κάθε άλλο παρά περί αναψυχής καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται όταν βλέπουμε την ηρωίδα να βάζει μέσα στα πράγματά της ένα μαχαίρι. Μέσα από την ελλειπτική γραφή της η Ι.Κ. μάς προσφέρει ένα καθηλωτικό πρώτο μέρος γεμάτο αγωνία. Στο δεύτερο μέρος μεταφερόμαστε στην χρονολογική αρχή της ιστορίας, σε ένα χωριό της Βόρειας Πελοποννήσου, όπου μεγαλώνει η Βιβή. Το παράξενο, μονόχνοτο κορίτσι γίνεται μια μάλλον "θαμπή" έφηβη και μια νεαρή γυναίκα που μένει έγκυος στον πρώτο (ουσιαστικά) άντρα που γνωρίζει στη ζωή της και αναγκάζεται να διακόψει τις σπουδές της στην Ιατρική. ["Όνειρο" των άλλων που έχει γίνει και δικό της.] Πέφτει με τα μούτρα στο μικροαστικό πια όνειρό της να βγάλει λεφτά για να χαρίσει μιαν άνετη ζωή στον μοναχογιό της. Αλλά δεν της έρχονται όλα όπως τα θέλει. Ο σύζυγός της πεθαίνει αλκοολικός, αφήνοντάς την μόνη να αναθρέψει τον γιο που μέσα από μια δύσκολη (μα καθόλου ασυνήθιστη) παιδική ηλικία θα περάσει σε μια βουβή εφηβεία για να γίνει ένας προβληματικός νεαρός άντρας που μέσα στη μόνωσή του και στην απεγνωσμένη προσπάθεια να δηλώσει το "παρών" του, καταλήγει να βιάζει και να σκοτώνει.

Τηρουμένων των αναλογιών, ο Λίνος έχει μια παρόμοια μοναχική παιδική και εφηβική ζωή με τη μάνα του. Τι είναι αυτό που οδηγεί τη μεν σε μια συμβατική ζωή και τον δε στο έγκλημα; Όσα βιώνει ο γιος δεν μου φαίνονται ιδιαίτερα διαφορετικά από αυτά που ζει στην καθημερινότητά της η πλειοψηφία των σημερινών παιδιών. Ίσως το κακό να λανθάνει μέσα μας στο ευνοϊκό αστικό περιβάλλον της ανωνυμίας και της αποξένωσης, περιμένοντας την κατάλληλη ευκαιρία - το τυχαίο γεγονός - που θα το βγάλει στην επιφάνεια. Ο εγκληματίας δεν είναι ένα διαφορετικό υποείδος. Όλοι έχουμε ένα χάος να αντιπαλέψουμε εντός μας. Η Βιβή κατατρύχεται από τις ενοχές της μα η ευθύνη είναι συνολικότερη.

Στα "Σακιά" είμαστε όλοι εκεί. Είναι μια ιστορία της καθημερινότητάς μας των τελευταίων σαράντα, πενήντα χρόνων (όσο περίπου η ηλικία της Βιβής). Συναντάμε μέσα τους όλες τις ματαιωμένες ελπίδες και τις ενοχές που βάρυναν το σακί του καθένα μας. Εκτελεσμένο με ακρίβεια και ελλειπτικότητα, σασπένς και χιούμορ, το μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρυστιάνη θα συζητηθεί πολύ. Είναι σίγουρα ένα από τα καλύτερά της και ο αναγνώστης (που δεν φοβάται να δει τον εαυτό του στον καθρέφτη) θα το απολαύσει από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα.



[Διαβάστε εδώ τι κριτικές και άλλο υλικό υπάρχει για το βιβλίο στο αρχείο της BiblioNet].
Συνέχεια →

Ετικέτες