Πέμπτη 5 Νοεμβρίου 2009

Logicomix

0 σχόλια

Logicomix

Είναι αλήθεια ότι από μικρός δεν τα πήγαινα και τόσο καλά με τα κόμικς, σε αντίθεση με άλλους συνομηλίκους μου. Αν δεν είχα διαβάσει τον “θείο Πέτρο…” σίγουρα με δυσκολία αν όχι με άρνηση θα αντιμετώπιζα το νέο βιβλίο του Δοξιάδη. Ακόμη και κατά τη διάρκεια που διάβαζα το βιβλίο πολλές φορές αναρωτήθηκα αν θα ήυαν καλύτερα να μην ήταν σε μορφή κόμικς. Προς το τέλος του βιβλίου και ιδιαίτερα όταν διάβασα τον επίλογο και το σημειωματάριο και ξαναέφερα στη φαντασία μου τις μορφές των μεγάλων μαθηματικών στους οποίους αναφέρονταν το βιβλίο σαν σε καλοφτιαγμένο φιλμ, μπόρεσα να βρω την ομορφιά, την πρωτοτυπία και την δυσκολία του όλου εγχειρήματος.
Ναι τώρα μπορώ να πω πως ήταν τολμηρό το εγχείρημα, μα άξιζε ο κόπος. Μας έβγαλε απο την πεπατημένη, μας οδήγησε στα μονοπάτια της φωτογραφίας, της εικόνας και του παραμυθιού με φινέτσα, απλότητα και χάρη.

Με λίγα λόγια το βιβλίο αναφέρεται στη ζωή του μαθηματικού και φιλοσόφου Μπερτραντ Ράσελ, ο οποίος 3 μέρες μετά την έναρξη του 2ου Παγκόσμιου Πολέμου, ευρισκόμενος στην Αμερική σε ένα πανεπιστήμιο για να κάνει μια ομιλία του, πολιορκήθηκε από πλήθος “απομονωτιστές” Αμερικανούς που ήταν ενάντιοι στο να συμμετάσχει η Αμερική στον πόλεμο για να βοηθήσουν του Ευρωπαίους φίλους τους. Έτσι αναγκάστηκε να αλλάξει την ομιλία του για να τους μεταπείσει ή καλύτερα να τους προβληματίσει, αναφερόμενος στο ρόλο που έπαιξε στη ζωή του η Λογική, τα Μαθηματικά και οι κανόνες που ακολούθησε στη ζωή του. Έτσι μαθαίνουμε απλά και παραστατικά την πολυτάραχη ζωή του, τον αγώνα του για την κανονικοποίηση των Μαθηματικών και έτσι γνωρίσαμε όλη την αφρόκρεμα των επιφανών Μαθηματικών του 19ου και των αρχών του 20 αιώνα. Κυρίαρχη άποψη των συγγραφέων είναι ότι όσο πιο μεγαλοφυής είσαι τόσο πιο κοντά είσαι στην τρέλα την δικιά σου ή παιδιών σου.
Η ανάγνωση είναι πολύ ευχάριστη και αποδοτική, επειδή γνωρίζεις σαν σε παραμύθι επιφανείς Μαθηματικούς όπως τον Φρέγκε, τον Καντορ, τον Ουάiντχεντ, το Γκέντελ, τον Βιτγκεσταιν και τόσους άλλους, μαθαίνει για το “παράδοξο του Ρασελ” και την περίφημη θεωρία της μη πληρότητας του Γκέντελ, που τάραξε το έως τότε οικοδόμημα των μαθηματικών και ανάγκασε τον περίφημο Φρέγκε να πάρει πίσω το υπο έκδοση βιβλίο του. Επίσης μαθαίνουμε τον κοπιαστικό δρόμο της Λογικής και των Μαθηματικών τόσων επιφανών επιστημόνων, που για πολλούς το τέλος τους περίμενε η τρέλα ή η μελαγχολία. Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι τα πράγματα όχι μόνο στη ζωή και στο κοινωνικό γίγνεσθαι, αλλά ακόμα και στις επιστήμες όπως τα Μαθηματικά. δεν είναι απλά όπως το 1+1=2, αλλά όπως η περίφημη θεωρία της μη πληρότητας απέδειξε, πιο πολύπλοκα έως μη αποδείξιμα.
Η πλοκή του όλου εγχειρήματος διανθίζεται από τους διάλογους των συγγραφέων – δημιουργών, που και οι ίδιοι φαίνεται να αναρωτιούνται για το ρίσκο του εγχειρήματος με τα κόμικς. Επίσης είναι εντυπωσιακό το κλείσιμο του έργου με την τριλογία του Αισχύλου την Ορέστεια, η οποία προφανώς επιλέχθηκε επειδή ταιριάζει γάντι στο όλο περίεργο – πολύπλοκο – τρελό εγχείρημα των Μαθηματικών και της Λογικής όπως εξελίχθηκε έως σήμερα, παρά τις τόσες νίκες που επιτεύχθηκαν.
Τελειώνοντας νομίζω ότι σύντομα θα ξαναδιαβάσω τα κόμικς του βιβλίου, και ήδη άρχισα να ενδιαφέρομαι να μάθω περισσότερα για τον Γκέντελ, τον Φρέγκε κ.α.





Απο το ΒΗΜΑ 19/12/2008 (συνέντευξη του Α. Δοξιάδη):

Στο «Logicomix» του Απόστολου Δοξιάδη ήρωες είναι οι διασημότεροι μαθηματικοί και φιλόσοφοι της ιστορίας, οι περισσότεροι από τους οποίους κατέληξαν σε ψυχιατρεία, αυτοκτόνησαν ή πέθαναν υπό μυστηριώδεις συνθήκες Οταν τα μαθηματικά γίνονται κόμικ GRAPHIC NOVEL ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΔΑΦΕΡΜΟΥ | Κυριακή 24 Φεβρουαρίου 2008
Στα 15 του εισήχθη στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης, στο δεύτερο έτος των Μαθηματικών. Μετά το Μεταπτυχιακό στην Ecole des Hautes Etudes στο Παρίσι (αποφοίτησε σε ηλικία 20 ετών) γύρισε στην Ελλάδα και αφοσιώθηκε στο γράψιμο. Με το διάσημο βιβλίο του Ο θείος Πέτρος και η θεωρία του Γκόλντμπαχ ο Απόστολος Δοξιάδης κατοχύρωσε νέο λογοτεχνικό είδος: το μαθηματικό μυθιστόρημα. Σκηνοθέτησε δύο αξιόλογες ταινίες. Μετέφρασε Σαίξπηρ και Ο' Νιλ, έγραψε και σκηνοθέτησε θεατρικά έργα.
Μία από τις σημερινές ασχολίες του είναι η διερεύνηση της σχέσης μαθηματικών και αφήγησης ως μορφών νοητικής λειτουργίας - μια διερεύνηση «στα όρια της γνώσης». Αυτή πραγματοποιείται από την ομάδα «Θαλής και Φίλοι» (www.thalesandfriends.org) που διοργανώνει διεθνή συνέδρια με συμμετέχοντες γνωστούς μαθηματικούς, φιλοσόφους, αφηγηματολόγους και ιστορικούς της επιστήμης. Ο Δοξιάδης σε συνεργασία με τον Μπάρι Μαζούρ (καθηγητής στο Harvard, μείζων μαθηματικός) θα επιμεληθούν τον τόμο (Cambridge University Press) με τα πορίσματα των συνεδρίων. Είναι αναντίρρητα ένα ανεξερεύνητο πεδίο και ο Δοξιάδης πάλι καινοτομεί.
Το ευρύ κοινό ωστόσο θα γοητευθεί περισσότερο από το νέο έργο του, ένα «γραφιστικό μυθιστόρημα» («graphic novels» αποκαλούνται τα μυθιστορήματα σε μορφή κόμικ) με τίτλο «Logicomix», το οποίο σύντομα θα εκδοθεί από τον οίκο Bloomsbury. Προ καιρού η εφημερίδα «International Herald Tri-bune» σημείωσε: «Ο Βlοomsbury, τώρα χωρίς τον “Χάρι Πότερ” ως ναυαρχίδα, εκδίδει το “Logicomix”, ένα βιβλίο που ο “Independent” θεώρησε συνέχεια του “Κόσμου της Σοφίας”».
Το βιβλίο αφηγείται μια ιστορία ανθρώπινη, γοητευτική και τραγική: την ανάπτυξη της σύγχρονης μαθηματικής λογικής αλλά και της αναλυτικής φιλοσοφίας. Είναι ουσιαστικά η ιστορία των ανθρώπων της. Κύρια ονόματα σε αυτή την πορεία είναι οι Γκέτλομπ Φρέγκε, Μπέρτραντ Ράσελ, Αλφρεντ Γουάιτχεντ, Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν, Ντάβιντ Χίλμπερτ, Κουρτ Γκέντελ και Αλαν Τιούρινγκ. Επειδή είναι μυθιστόρημα, ο Ράσελ γίνεται κεντρικός αφηγητής.
Παρά το θέμα του, το βιβλίο απευθύνεται στον μέσο αναγνώστη, ενώ οι εικόνες μεταφέρουν την αίσθηση και την ατμόσφαιρα της εποχής. Τα κόμικς δημιουργούν ο Αλέκος Παπαδάτος και η Αννί Ντι Ντονά. Γράφεται σε συνεργασία με τον Χρίστο Παπαδημητρίου από το Berkeley, έναν από τους κορυφαίους θεωρητικούς των ηλεκτρονικών υπολογιστών. «Το βασικό παράδοξο που διηγείται το “Logicomix” είναι ότι μια καθαρά φιλοσοφική αναζήτηση γύρω από τη φύση της αλήθειας που καταλήγει σε προσωπικές τραγωδίες έχει ως επίλογο την πιο πρακτική εφεύρεση του 20ού αιώνα, τον ηλεκτρονικό υπολογιστή» εξηγεί ο Απόστολος Δοξιάδης.
Στο επίκεντρο βρίσκεται ο βιεννέζος μαθηματικός Κουρτ Γκέντελ, ο «νέος Αριστοτέλης», όπως ονομάζεται. Ηταν ο άνθρωπος που ψάχνοντας να αποδείξει την πληρότητα εφηύρε το θεώρημα της μη πληρότητας, που κατοχύρωσε τα όρια της λογικής: ακόμη και στο πιο λογικό σύστημα, στα μαθηματικά (την κορωνίδα των επιστημών), θα υπάρχουν πάντα κομμάτια που θα ξεφεύγουν από τα εργαλεία της λογικής. Η λογική δεν είναι ποτέ πλήρης. Το θεώρημα της μη πληρότητας - που επηρέασε τα μαθηματικά λιγότερο απ' όσο την ιστορία της επιστήμης - ήταν τόσο ριζοσπαστικό όσο οι θεωρίες του Δαρβίνου, του Μαρξ, του Φρόιντ, του Αϊνστάιν… Στο υπόβαθρό του ανιχνεύεται ένα επίμαχο ερώτημα: Γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι που ασχολήθηκαν με τη Μαθηματική Λογική κατέληξαν σε ψυχιατρεία, αυτοκτόνησαν ή πέθαναν σε ασύλληπτα μυστήριες συνθήκες; Τις απαντήσεις στα ερωτήματα δίνει ο συγγραφέας στη συνέντευξη που ακολουθεί. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΔΟΞΙΑΔΗΣ «Οταν γράφω ξεχνάω τις θεωρίες»
Ο Απόστολος Δοξιάδης εξηγεί πώς γίνονται τέχνη τα μαθηματικά, πώς ένα κόμικ μπορεί να μοιάζει με τραγωδία.
- Θα αποδεχόσασταν τον χαρακτηρισμό homo universalis;
«Φοβάμαι πως ό,τι κερδίζει κανείς σε πλάτος το χάνει σε βάθος. Με έχει ταλαιπωρήσει χρόνια αυτός ο διχασμός - μαθηματικά, κινηματογράφος, λογοτεχνία. Τελικά όμως νομίζω ότι συμβαίνει διότι μονίμως ψάχνω κάτι κοινό σε όλα. Αρχίζω να νιώθω ότι υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής, ότι όλα είναι διερευνήσεις ενός τρόπου να αντιμετωπίζει κανείς την πραγματικότητα. Με ενδιαφέρει η επικάλυψη όλων αυτών των πραγμάτων παρά η διαφοροποίησή τους, εξ ου και η διερεύνηση της σχέσης μαθηματικών και αφήγησης».
- Η τέχνη όμως δεν προσεγγίζεται μόνο εγκεφαλικά. Εννοείται πρώτα σε συναισθηματικό επίπεδο.
«Το συναίσθημα είναι το υπέδαφος επάνω στο οποίο λειτουργώ. Οταν γράφω ξεχνάω τις θεωρίες. Τις θυμάμαι ξανά όταν προσπαθώ να βάλω σε τάξη τα πράγματα που έχω γράψει, όταν μια πιο συστηματική μεθοδολογία μετράει. Αλίμονο όμως σε εκείνον που πάει να γράψει με κανόνες. Δεν μπορεί να γίνει ούτε στη μουσική. Η φούγκα, που είναι ίσως η πιο μαθηματικά περιγράψιμη μορφή μουσικής, έχει το παράδοξο ότι ο Μπαχ που κατάλαβε καλύτερα από όλους θεωρητικά την αυστηρή φόρμα της φούγκας είναι και ο μόνος που έγραψε πραγματικά μεγάλες φούγκες. Οι άλλοι κατάφεραν να μιμηθούν τέλεια τα μαθηματικά της αλλά καθόλου την έμπνευσή της. Ακριβώς το ίδιο ισχύει στα μαθηματικά. Το να καταλάβει κανείς λογικά τα μαθηματικά δεν σημαίνει ότι γίνεται μεγάλος μαθηματικός. Οι μεγάλες ανακαλύψεις και ανατροπές γίνονται με τα άλματα της έμπνευσης και της φαντασίας».
- Αυτό όμως δεν αντιφάσκει με τη βασική ιδέα του «Logicomix», ότι υπάρχει σχέση μεταξύ ψυχασθένειας και Μαθηματικής λογικής, σαν να γίνεται ένα πάντρεμα λογικού και παραλόγου;
«Λέω ότι στην ιστορία των μαθηματικών δεν υπάρχει ψύχωση, εκτός από αυτόν τον συγκεκριμένο τομέα. Η μαθηματική λογική είναι ένας μικρός κλάδος των μαθηματικών. Στα πρώτα 50 χρόνια η κύρια ιστορία του κλάδου αυτού γράφτηκε από δέκα ανθρώπους. Οι πέντε από αυτούς νοσηλεύτηκαν σε ψυχιατρικά ιδρύματα και οι άλλοι δύο είχαν έντονο ψυχιατρικό ιστορικό. Και σε κάνει να αναρωτηθείς: Γιατί δεν υπάρχει τρέλα στα μαθηματικά και υπάρχει ειδικά εκεί; Η σκέψη που αναπτύσσω είναι ότι ορισμένες προσωπικότητες με έντονα σημάδια ψυχοπαθολογίας προσελκύστηκαν από τον συγκεκριμένο τομέα γιατί εκείνη την εποχή προσέφερε κάποια στοιχεία βεβαιότητας που λειτούργησαν ψυχοθεραπευτικά επάνω τους. Ετσι ο λόγος που φτιάχτηκε η Μαθηματική Λογική ήταν από τις νευρώσεις των δημιουργών της. Αρα, αν θέλετε, με κάποια έμμεση έννοια - σχεδόν δαρβινική - το υποκειμενικό στοιχείο μπαίνει και στα μαθηματικά. Δαρβινική, διότι διαλέγονται από τη νεύρωσή τους».
- Με τον Κουρτ Γκέντελ έχετε σταθερή σχέση: γράψατε ένα θεατρικό («Δέκατη έβδομη νύχτα») με αυτόν ως κεντρικό πρωταγωνιστή αλλά κάνει και ένα πέρασμα από τον «Θείο Πέτρο». Τώρα είναι βασικός χαρακτήρας στο «Logicomix».
«Αυτό είναι ένα παράξενο κλείσιμο του λογαριασμού μου μαζί του. Είναι το τέλος μιας τριλογίας. Πέθανε το 1978 στα 72 του χρόνια από ασιτία. Είχε εισαχθεί στο νοσοκομείο για ασήμαντο πρόβλημα και πέθανε 17 ημέρες αργότερα διότι αρνιόταν να φάει πιστεύοντας ότι οι γιατροί ήθελαν να τον δηλητηριάσουν. Δηλαδή, δεν τρως επειδή φοβάσαι μη σε δηλητηριάσουν και άρα πεθαίνεις από ασιτία. Αυτό δεν είναι απλώς παράλογο, ειδικά όταν μιλάμε για τον “νέο Αριστοτέλη”».
- Το θεώρημα της μη πληρότητας μας οδηγεί στη μεταφυσική;
«Τείνω να πω ναι με την έννοια ότι ερωτήματα αβεβαιότητας και αμφιβολίας συναντάμε παντού στη ζωή μας. Η ζωή μας είναι γεμάτη από πράγματα που δεν θα γνωρίσουμε ποτέ ούτε θα αποδείξουμε. Ισως είναι πολύ πιο δύσκολο να καταλάβουμε ότι δεν θα τα γνωρίσουμε και δεν θα τα αποδείξουμε ποτέ. Το θεώρημα μπορεί να οδηγήσει κάποιον στον Θεό ή σε υπαρξιακή κρίση… Με αυτή την έννοια αποκαλώ το “Logicomix” τραγωδία: για κάποιους ανθρώπους η περιπέτεια της αναζήτησης της πληρότητας ήταν και η περιπέτεια της αναζήτησης του νοήματος της ζωής που τελικά τελείωσε τραγικά». 

Αποστόλης Μωραϊτόπουλος 
Συνέχεια →
Τετάρτη 4 Νοεμβρίου 2009

Η Έπαυλη των ανδρών του Ντενι Γκετζ

0 σχόλια


Μετά το περίφημο «Θεώρημα του παπαγάλου» που με γοήτευσε πριν 2 χρόνια και το περίφημο «Τα αστέρια της Βερενίκης» που διάβασα πριν κάμποσους μήνες που με ταξίδευσε στην Αίγυπτο των Πτολεμαίων, των επιγόνων του Μεγάλου Αλέξανδρου, όπου γνώρισα τον μεγάλο Ερατοσθένη και πρωτομετρήσαμε μαζί του την περιφέρεια της γης, ήρθε η «Η Έπαυλη των ανδρών» να με συναρπάσει με την τέχνη της παραμυθίας που μόνο ο Ντενι Γκετζ κατέχει τόσο καλά να χειρίζεται και να σε καθηλώνει.


Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια σειρά αντιθέτων που συνθέτουν την όλη πλοκή:
  • με τους ΕΞΩ, τους πολεμοκάπηλους του Α’ παγκόσμιου πολέμου, Άγγλων, Γάλλων, Ρώσων, Γερμανών που πολεμούν στα χαρακώματα το 1917 και ρίχνουν τόνους μολύβι ο ένας στον άλλο και με τους ΜΕΣΑ, τους τροφίμους της έπαυλης με αριθμό 14 που είναι οι τρελοί αλλά αποδεικνύονται πιο γνωστικοί από τους απ΄ έξω,
  • με τον σοφό πανεπιστημιακό που του έχει εν ζωή στηθεί ανδριάντας στο Πανεπιστήμιο της πόλης όπου δίδαξε, τον Χανς Σίνγκερ (Γκεοργκ Καντορ) και τον απλό Γάλλο μηχανοδηγό Ματτις Ντιτούρ,
  • τον συντηρητικό σοφό και τον αναρχικό επαναστάτη μηχανοδηγό,
  • τον πατρίκιο και τον πληβείο,
  • τον δάσκαλο και τον μαθητή.


Ο Σίνγκερ αφού ανακάλυψε και περίγραψε την περίφημη θεωρία των συνόλων και των απείρων, κάπου σκόνταψε στην απόδειξη κάποιου συνόλου πεπερασμένων ή συνεχών απείρων και ο γιος του τον έφερε στο σανατόριο. Από την άλλη ο Ντιτούρ, Γάλλος πρώην επαναστάτης αναρχικός, ειρηνόφιλος και διεθνιστής που πρόδωσε τον αρχηγό του Ζορές και κατατάχτηκε στο στρατό, έσωσε στην μάχη τον Γερμανό Γκαμπριέλ και έτσι έγινε και προδότης της πατρίδας του και από την τρέλα της μάχης και του μυαλού του κατέληξε και αυτός στο ίδιο σανατόριο και έτυχε μάλιστα και οι δυο να γίνουν συγκάτοικοι στο δωμάτιο με το νούμερο 14. Μεταξύ τους θα αναπτυχθεί σιγά – σιγά φιλία και μια όμορφή σχέση δασκάλου – μαθητή με ορισμένα κενά διαστήματα, αλλά και με κάποιους χρήσιμους μονόλογους, που όλα μαζί περίτεχνα δομημένα από τον μάστορα Γκετζ, θα μας κρατήσουν συντροφιά μέχρι την τελευταία σελίδα. Θα μάθουμε και ολίγα από τα επιτεύγματα του δασκάλου αλλά και τα διάφορα προβλήματα που συνάντησε στον δρόμο του από τους συναδέλφους του (Κρονεκερ) και όχι μόνο, όπως και για τη ζωή και της περιπέτειες του Ντιτούρ. Τέλος ο Γκάμπριελ θα επισκεφτεί με την αδελφή του για να ευχαριστήσει τον Ντιτούρ στην έπαυλη των ανδρών αλλά μετά από λίγο θα αυτοκτονήσει μη μπορώντας να ζήσει άλλο αυτή τη ζωή έτσι. Η αδελφή του σε μια νέα επίσκεψη θα του πει τα νέα και θα καλέσει τον καλέσει να γίνει πλέον αυτός ο νέος αδελφός και σύντροφός της.
Έτσι μέσα από αυτή την σχεδόν στατική διήγηση από πλευράς οροθέτησης, που ταιριάζει πολύ για μια θεατρική παράσταση, ο Γκετζ μας πηγαίνει πάλι νοητικά ταξίδια σε διάφορες κοσμοθεωρίες – πολέμου & ειρήνης, συντήρησης & αναρχισμού, αλλά και μας δίνει - όπως σε όλα τα βιβλία του - ψήγματα σοφίας του μαθηματικού μυαλού του Καντορ και κάποιων συναδέλφων του, αλλά και των διαφόρων μικροπρεπειών που δυστυχώς ταλανίζουν και τους πιο ευφυείς ανθρώπους, ενώ παράλληλα δεν ξεχνά να μας περιγράφει και την αξιόλογη περιπέτεια της ζωής του Ντιτούρ. 

Αποστόλης Μωραϊτόπουλος 
Συνέχεια →

Η τριλογία των επαναστάσεων του Τζον Μπάνβιλ

0 σχόλια

Το παρακάτω κείμενο γραμμένο στις 19/9/09 για προσωπική χρήση, το παραθέτω αυτούσιο γιατί τελικά αντικατοπτρίζει το σύνολο των μελών της Λέσχης:

Παίρνοντας στα χέρια μου το βιβλίο αυτό περίμενα να διαβάσω τη ζωή και το έργο των 3 αυτών μεγάλων ανδρών, αλλά τελικά το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό και κουραστικό.
Αντ' αυτού διάβασα 2 βιογραφίες για τον Κοπέρνικο και τον Κέπλερ και όσον αφορά τον Νεύτωνα διάβασα μία μυθιστορηματική επιστολή κάποιου προφανώς σύγχρονου επιστήμονα προς κάποια Κλειώ, στην οποία περιγράφει την προσπάθειά του να γράψει ένα βιβλίο για το έργο του Νεύτωνα, πράγμα στο οποίο αποτυγχάνει, μπλεγμένος στα γρανάζια της καθημερινότητας και εντέλει καταλήγει να είναι μια προσωπική ιστορία αγάπης και έρωτα ...!

Στα μέρη λοιπόν που αφορούν τον Κοπέρνικο και τον Κέπλερ έχουμε να κάνουμε με μυθιστορηματική βιογραφία: εξιστορείται η ζωή των δύο μεγάλων επιστημόνων που ουσιαστικά ήταν από τους πρωτεργάτες της «πραγματικής» επιστήμης, καθώς την απήλλαξαν από τις εικασίες και ανακρίβειες των αρχαιότερων και έθεσαν νέα δεδομένα στην έρευνα. Όμως και εδώ, εξιστορείται αναλυτικά και σε ορισμένα σημεία κουραστικά εξαντλητικά, κυρίως η ζωή και τα προβλήματα που συνάντησαν στο διάβα της οι δύο μεγάλοι άντρες, όμως παραλείπει να αναφερθεί έστω περιληπτικά αλλά συγκροτημένα στο μεγαλοφυές έργο τους. Υπάρχουν βέβαια εδώ κι εκεί παρεμπιπτόντως ορισμένα ψήγματα αναφοράς σ' αυτό, αλλά τελειώνοντας το βιβλίο ο αναγνώστης άμα επιθυμεί να μάθει ολοκληρωμένα τι πρέσβευαν ή τι εφηύραν οι δύο αυτοί άντρες πρέπει να ανατρέξει σε άλλες πηγές. Αυτό θεωρώ ότι είναι το δεύτερο βασικό μειονέκτημα του βιβλίου - το πρώτο είναι η προαναφερθείσα επιστολή προς το Νεύτωνα.
Όσον αφορά λοιπόν τις δύο βιογραφίες έχουμε ο Μπάνβιλ εστιάζει στην ανθρώπινη πλευρά των επιστημόνων, δεν κάνει μια τυπική εξιστόρηση περιστατικών, ιδεών, δυσχερειών και θριάμβων, αλλά περιγράφει - είναι αλήθεια με γλαφυρό τρόπο - ανθρώπους που επιχειρούν να ξεφύγουν με τις ιδέες τους και με τη δράση τους από τα δεδομένα της εποχής τους να πρωτοπορήσουν και να θέσουν νέα θεμέλια. Τόσο ο Κοπέρνικος όσο και ο Κέπλερ έζησαν σε μια ιδιαίτερα ταραγμένη εποχή, που μάλλον εύκολα καλλωπίζουμε σήμερα με τον όρο Αναγέννηση, θεωρώντας τη σαν μια περίοδο γεωμετρικής εξέλιξης του πνεύματος. Εδώ ο Μπάνβιλ μας δίνει αρκετό υλικό για να γνωρίσουμε την ταραγμένη εποχή που έζησαν, μια εποχή απόλυτης θρησκευτικής, πολιτικής. ιδεολογικής αλλά και επιστημονικής σύγχυσης, και εστιάζοντας σ' αυτά, μας δείχνει τα προβλήματα που συνάντησαν ζώντας μια "απλή" οικογενειακή ζωή ο Κέπλερ, μια διαφορετική ιερατική ζωή ο Κοπέρνικος, με τα διάφορα βιοποριστικά προβλήματα που είχαν, τις φοβίες τους εχθρούς και τις δολοπλοκίες που έπρεπε να αντεπεξέλθουν Έτσι μ' αυτόν τον τρόπο, ο συγγραφέας θέλει προφανώς να δείξει, πόσο μεγαλύτερο ήταν το εγχείρημά τους, να περισωθούν, να επιζήσουν αλλά και να μεγαλουργήσουν. Πρέπει εδώ επίσης να τονισθεί στα θετικά του βιβλίου και ο ο ευρηματικός τρόπος της αντιπαραθέσεις προσωπικών επιστολών των 2 ανδρών, που έτσι δίνουν οι ίδιοι στον αναγνώστη το προσωπικό τους στίγμα.
Τέλος αν πάρουμε το τρίτο μέρος του βιβλίου - την επιστολή στον Νεύτωνα - σαν κάτι αυτοτελές, πρέπει να πούμε πως διαβάζεται με άνεση (αρκεί να μην σκεπτόμαστε ότι είναι κάτι που αφορά τον Νεύτωνα) έχει πολύ εσωτερικότητα και ενόραση και αρκετές χρήσιμες παρατηρήσεις για το παιχνίδι των συναισθημάτων και της ψυχής.



Αποστόλης Μωραϊτόπουλος
Συνέχεια →

Πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία της Λέσχης - Συντονιστής

0 σχόλια
Για οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με τη λειτουργία της Λέσχης, μπορείτε να απευθυνθείτε στον συντονιστή της ομάδας, Παναγιώτη Αλεξανδρίδη, τηλ. 6946 791675, 24210 85589 [email: palex69@otenet.gr] ή και στο e-mail της Λέσχης: exbook3@gmail.com
Συνέχεια →
Δευτέρα 2 Νοεμβρίου 2009

Λαίδη Λάζαρος - ΣΥΛΒΙΑ ΠΛΑΘ

1 σχόλια
Λαίδη Λάζαρος

Σύλβια Πλαθ


[Η Πλαθ απαγγέλλει το ποίημά της]
[Κείμενο στα αγγλικά]

Να που το έκανα ξανά.
Στα δέκα χρόνια μια φορά
Τα καταφέρνω…

Θαύμα κινούμενο, το δέρμα μου
Φωτεινό σαν των Ναζί τα αμπαζούρ,
Το πόδι το δεξί μου

Βαρίδι για χαρτιά,
Το πρόσωπό μου είναι κενό, φίνο
Εβραίικο λινό

Ξεφλούδισ’ την πετσέτα
Ω εχθρέ μου εσύ.
Τρομάζω κάποιον; …

Η μύτη, οι κόχες των ματιών, η οδοντοστοιχία;
Η ξινισμένη ανάσα
Μες σε μια μέρα θα χαθεί.

Σύντομα, σύντομα
Η σάρκα που έφαγε ο τάφος
Πάνω μου θα επιστρέψει

Και το χαμόγελό μου.
Γυναίκα ετών τριάντα μόνο.
Κι εννιά σα γάτα έχω θανάτους.

Είμαστε στον Υπ’ Αριθμόν Τρία.
Τι σαχλαμάρα
Κάθε δεκαετία να εκμηδενίζεις.

Τι εκατομμύρια ίνες.
Μασουλώντας φιστίκια , τα πλήθη
Σπρώχνονται να δουν

Να με ξετυλίγουν χειροπόδαρα…
Το τέλειο στριπτίζ.
Κυρίες, Κύριοι

Τούτα είναι τα χέρια μου
Τα γόνατά μου.
Μπορεί να 'μαι πετσί και κόκαλο,

Όμως, είμαι η ίδια ακριβώς γυναίκα.
Την πρώτη μου φορά ήμουνα δέκα.
Ήταν ατύχημα.

Τη δεύτερη ν’ αντέξω σκόπευα
Να μη γυρίσω πια ποτέ.
Λικνίστηκα κλειστή

Σαν όστρακο.
Χρειάστηκε να φωνάζουν, να φωνάζουν
Και να μου βγάζουν τα σκουλήκια – μαργαριτάρια γλοιώδη.

Το να πεθαίνεις
Είναι τέχνη, όπως όλα.
Το κάνω εξαιρετικά.

Το κάνω διαολεμένα.
Το κάνω σαν αληθινό.
Νομίζω μού είναι φυσικό.

Εύκολο να το κάνω σε κελί.
Εύκολο να το κάνω και να μένω ακίνητη.
Είναι η θεατρική

Μέρα-μεσημέρι επιστροφή
Στο ίδιο μέρος, το ίδιο πρόσωπο, η ίδια κτηνώδης
Κραυγή ενθουσιασμού:

«Θαύμα!»
Που με λιώνει.
Θα πληρώσετε

Για να δείτε τις ουλές μου, θα πληρώσετε
Για να ακούσετε την καρδιά μου…
Στ’ αλήθεια ξεκινάει.

Και θα πληρώσετε, θα πληρώσετε ακριβά
Για μια μου λέξη ή άγγιγμα
Ή λίγο αίμα

Ή για λίγες τρίχες ή τα ρούχα μου.
Λοιπόν, λοιπόν, Χερ Ντόκτορ.
Λοιπόν, Εχθρέ μου.

Είμαι το έργον σας,
Είμαι το τιμαλφές σας,
Τ’ ολόχρυσο μωρό σας

Που λιώνει και γίνεται στριγκλιά.
Στριφογυρνάω και καίγομαι.
Μη θαρρείτε πως υποτιμάω την έγνοια σας.

Στάχτες, στάχτες…
Σκαλίστε τις.
Σάρκες, οστά, τίποτα δεν θα βρείτε…

Ένα κομμάτι σαπούνι,
Ένα γαμήλιο δαχτυλίδι,
Ένα χρυσό σφράγισμα.

Χερ Κύριε και Θεέ, Χερ Λούσιφερ
Φυλαχτείτε
Φυλαχτείτε.

Από τις στάχτες
Αναδύομαι με τα πυρά μαλλιά μου
Και τρώω άντρες στην τροχιά μου.


23-29 Οκτωβρίου 1962

[Μετάφραση: Παναγιώτης Αλεξανδρίδης]
Συνέχεια →

Ετικέτες